Powołanie w dniu 17 maja 2023 roku własnego centrum badawczo-rozwojowego przez spółkę Raciborskie Centrum Recyklingu R3 (RCR) wynika z rosnących wyzwań w sektorze zagospodarowania odpadów komunalnych.
Wzrost poziomów odzysku odpadów, minimalizacja składowania oraz zwiększające się koszty eksploatacji środowiska wymagają szybkiego rozwoju technologii i procesów optymalizacji zarządzania odpadami. Spółka podejmuje innowacyjne rozwiązania, aby sprostać wymaganiom konkurencyjności oraz regulacji Unii Europejskiej i krajowych programów ochrony środowiska (np. „Fit for 55”).
Wprowadzanie takich zmian ma na celu maksymalizację wartości dodanej generowanej z odpadów, w tym odzysku surowców, produkcji kompostu, humusu i energii elektrycznej z biogazu składowiskowego.
Świadomość ekologiczna i wsparcie na poziomie państwowym
Z punktu widzenia interesów mieszkańców Gminy Racibórz oraz zakresu zadań realizowanych przez RCR na ich rzecz, kluczowym i strategicznym celem na najbliższe lata będzie utrzymanie bądź powiększenie możliwości przyjęcia oraz składowania odpadów komunalnych, przy jednoczesnym racjonalnym gospodarowaniu odzyskiem z tych odpadów. Obecnie odzysk ten ma dwukierunkowy charakter:
-
Produkcja kompostu (nazwa handlowa „Rakor”);
-
Produkcja energii elektrycznej (współpraca z firmą Inter Energia SA);
Kurczenie się możliwości składowania odpadów przy ulicy Rybnickiej 125 ogranicza realizację długoterminowych planów w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi i stawia pytania o przyszłość składowiska RCR. Jednocześnie, wzrasta globalna świadomość konieczności ochrony środowiska, zwłaszcza w kontekście racjonalnej gospodarki odpadowej, gdzie istotne jest wykorzystanie „wartości dodanej” z odpadów w postaci odzysku cennych surowców i energii.
Rządy, w tym polski, podejmują działania wspierające racjonalne zarządzanie odpadami, a także preferują producentów energii z odnawialnych źródeł. Gmina Racibórz również działa w tym kierunku, mając wiele dokumentów i wytycznych dotyczących gospodarki odpadami i ochrony środowiska.
Rezultatem tych działań i realizacji celów środowiskowych Gminy powinno być –docelowo- dążenie do uzyskania maksymalnej niezależności energetycznej Gminy Racibórz w dłuższej perspektywie czasowej.
Cele strategiczne CBR
Spółka musi podjąć działania inwestycyjne i innowacyjne, w tym modernizację parku maszynowego i wykorzystanie nowych technologii, aby sprostać wyzwaniom w sektorze gospodarki odpadami. Analiza posiadanego majątku wskazuje, że uzasadnione będzie utworzenie centrum badawczo-rozwojowego (CBR), które skupi się na innowacjach procesowych i produktowych.
Celem CBR jest wykorzystanie nowoczesnych technologii w gospodarce odpadami, szczególnie dotyczące minimalizacji składowania i maksymalizacji odzysku wartości dodanej z odpadów, tj. surowców, półproduktów i energii. Prace badawcze i rozwój mają przynieść praktyczne rezultaty w postaci patentów i pomysłów, które przyczynią się do generowania dodatkowych korzyści, zarówno ekonomicznych, jak i społecznych.
Agendy badawcze CBR:
Innowacja
sformułowanie celu/zadania w ramach procesu badawczego lub organizacyjnego;
Racjonalizacja
wdrożenie efektów badawczych / organizacyjnych / zarządczych w funkcjonującym przedsiębiorstwie RCR;
Rezultat
wartość dodana, rozwojowa będąca skutkiem wdrożenia (rozwoju);
Grupy badań w CBR
Zadania badawcze CBR będą realizowane zarówno samodzielnie przez jednostkę, jak i w ramach szerszej współpracy (np. w formie konsorcjum badawczego z jednostkami naukowymi) czy też komercyjnych przedsiębiorstw technologicznych.
CBR wraz z laboratorium badawczym umożliwi przypisanie go do realizacji następujących zadań badawczych:
Biogaz i biometan
- produkcja energii elektrycznej i cieplnej z odpadów komunalnych;
- produkcja biometanu1 (oczyszczenie ze związków siarki i wprowadzenie do sieci dystrybutora gazu / zasilanie silników spalinowych pojazdów komunikacji miejskiej oraz pojazdów komunalnych);
- produkcja biogazu z odpadów zielonych (trawy) oraz odpadów żywności (zbieranie selektywne), a docelowo zbudowanie nowej instalacji biogazowej CHP z modułem zagospodarowania ciepła odpadowego;
- wykorzystanie istniejącej instalacji biogazowej do B+R;
Bioodpady
- całość agendy badawczej dotyczącej recyklingu odpadów komunalnych;
- wykorzystanie odpadów żywnościowych i biomasy (toryfikacja, produkcja „ekologicznego węgla”);
- tworzenie podstaw sieci „mini kompostowni” w regionie: cele, harmonogram, warunki zbierania/wykorzystania;
- procesy technologiczne usprawniające jakość biokompostu (wermikompostowanie);
Innowacje komplementarne
- produkcja komponentów (z odpadów) do paneli fotowoltaicznych, torebki handlowe (opakowania), itp.;
Zadania badawcze samodzielne CBR
W przypadku zadań samodzielnych CBR skupi się powinien na problematyce bezpośrednio dotyczącej procesów i produktów Spółki, to jest prowadzić własne badania dotyczące (przykładowo):
- Skuteczności procesów minimalizacji składowiska i zwiększania jego możliwości przyjęcia (tonażowo) dalszych odpadów (w tym: praca kompaktora);
- Oferowania podmiotom zewnętrznym usług „laboratorium mobilnego” – umiejscowionego na pojeździe dostawczym i wyposażonego w niezbędny sprzęt, umożliwiającego realizację badań w terenie;
- Badania nad jakością biokompostu RAKOR;
- Świadczenia usług laboratorium środowiskowego podmiotom zewnętrznym (w tym spółkom komunalnym oraz podmiotom gospodarczym) w zakresie: jakości i kontroli odpadów, badania wody i gleby, itp.;
- Świadczenia usług badawczych dla konsorcjów naukowych;
Korzyści dla społeczności lokalnej
W wymiarze korzyści dla społeczności lokalnej, utworzenie CBR pozwoli uzyskać następujące profity:
- Utrzymanie kosztów obsługi zadań własnych Gminy Racibórz w sferze odpadów, ścieków – a w przyszłości także transportu komunalnego – na najniższym możliwym poziomie; dzięki innowacjom i racjonalizacji gospodarki odpadowej;
- Osiągnięcie planowanych wielkości (parytetów) poziomu odzysku, recyklingu, minimalizacji składowania odpadów oraz innych kluczowych wskaźników środowiskowych; co przyczyni się do utrzymania wysokiego poziomu ochrony klimatu i środowiska w regionie;
- Dostęp ludności do nowych i innowacyjnych produktów oraz usług RCR;
- Zwiększenie świadomości ekologicznej mieszkańców Gminy Racibórz poprzez partycypowanie w efektach prac badawczo-rozwojowych (korzystanie z innowacji, polityka marketingowa); w konsekwencji utrzymanie pozytywnych nastrojów mieszkańców i zadowolenia z warunków życia;